Mustafa kemal, gerek kurtuluş savaşı öncesinde gerekse cumhuriyet döneminde Anadolu’da pek çok ile gitmişti. halk, bu ziyaretleri sırasında kaldığı evlere her zaman sahip çıkmış, kültür ve turizm bakanlığı da bu evleri tek tek restore ederek Atatürk müze evleri haline dönüştürmüştü. Bu müzelerde, ülkenin dört bir yanında verilen bağımsızlık savaşının anı ve belgeleri sergileniyor ve gelecek kuşaklar için saklanıyor. İşte tokat’taki atatürk evi ve etnografya müzesi de bu zincir evlerden, hatta en önemlilerinden biri.
Mustafa Kemal, Anadolu’yu düşman işgalinden kurtarmak ve yeni Türkiye Cumhuriyet’ini kurmak için başlattığı bağımsızlık savaşının ilk adımlarını Samsun’da atmış; Amasya, Sivas ve Erzurum illerinde gerçekleştirdiği toplantılarla mücadeleyi şekillendirmiş ve halkın desteğini almıştı. Cumhuriyet’in kuruluşundan sonra da yurt gezilerini hiç ihmal etmemiş, genç Türkiye’ye aydınlık bir kimlik kazandırmak amacıyla atacağı her önemli adımı paylaşmak için bir başka ili seçmişti.
Hemen her ilde halk, bu seyahatleri sırasında kaldığı evlere sahip çıkmış, yıkılmasına izin vermemiş, hatta Trabzon’da olduğu gibi bazı illerde de bu evleri kendisine hediye etmişti.
Kültür ve Turizm Bakanlığı yıllar içinde bu evleri tek tek restore ederek Atatürk müzeleri haline dönüştürdü. Bu nedenle de bugün Türkiye’nin pek çok kentinde Atatürk Evi Müzesi vardır ve bu müze evlerde her ilin bağımsızlık savaşındaki rolü, anılar ve belgelerle sergilenmektedir.
Tipik bir Tokat konağı olarak geleneksel Türk mimarisini bütünüyle yansıtan müze ev; kanaviçe işli perdeleri, örtüleri ve dantelleri ile dönemin tüm zerafetine de ayna tutuyor. Konağın sofasından bir bölüm (altta)
Amasya, Sivas ve Erzurum Kongrelerinin Durak Noktasıydı
Atatürk müze evleri, gelecek kuşaklara kalacak bu çok önemli mirasın bekçisidir. İşte Tokat’taki Atatürk Evi ve Etnografya Müzesi de bu zincir evlerden, hatta en önemlilerinden biridir. Kurtuluş Savaşı öncesinde Atatürk’ün Amasya, Sivas ve Erzurum üçgeninde gerçekleştirdiği temaslar ve kongreler sırasında Tokat hep önemli bir durak olmuştu.
Atatürk tüm yaşamı boyunca 6 kez Tokat’a gelmiş, bunlardan üçünde bu evde konaklamıştı. Çünkü bu ev, en yakın silah arkadaşlarından biri olan Mustafa Vasfi Süsoy’un eviydi. 1876-1934 yılları arasında yaşamış olan Mustafa Vasfi Süsoy, Bandırma Vapuru ile İstanbul’dan Samsun’a giden Mustafa Kemal’in yanındaki 18 kişiden biriydi.
Birlikte başlattıkları bu mücadelede sonuna kadar Atatürk’ün yanında olmuştu. Hem Çanakkale hem Kurtuluş savaşlarında Kurmay Subay olarak cephede yer almış, Cumhuriyet’ten sonra ise 4 dönem Tokat Milletvekilliği yapmıştı.
Atatürk için her zaman kahraman bir asker, aynı fikirleri paylaştığı bir siyasetçi ve yakın bir dost olmuştu. Mustafa Kemal, Tokat’a ilk olarak 26 Haziran 1919 tarihinde gitmiş ve Süsoy’a ait bu evde bir gece kalmıştı.
25 Eylül 1924 tarihinde gerçekleşen ikinci ziyaretinde;
İki gece Süsoy’ların konuğu olmuş, bu gezide Latife Hanım da yer almıştı. 19 Eylül 1928’de ise Tokat Hükümet Konağı’nda memurlara ve halka yeni alfabe dersi vermiş, bu konakta yediği öğle yemeğinden sonra Sivas’a hareket etmişti. 21 Kasım 1930 tarihinde bir kez daha Tokat’a gelen Atatürk, Belediyedeki temaslarını tamamladıktan sonra geceyi Süsoy’un evinde geçirmişti.
1934 yılında yaşama veda eden Mustafa Vasfi Süsoy’un ailesi, konakta yer alan ve özellikle Atatürk’ün kullandığı tüm eşyaları bir odaya kaldırmış ve yıllarca böylece muhafaza etmişti. 2001 tarihinde kamulaştırılan konak, iki yıl sonra Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devredilmişti. Bakanlık tarafından restore edilen ev, 2007 tarihinde ‘Atatürk Evi ve Etnografya Müzesi’ olarak ziyarete açıldı.
19’uncu yüzyılın ikinci yarısında inşa edilmiş bu üç katlı yapı, eski Tokat evlerinin tüm özelliklerini yansıtıyor. Sofa düzenli yapının alt katında birbirinden ayrı bölümlerde yer alan ahır, tuvalet, çeşme, mutfak ve kiler bulunuyor. Katları bağlayan ahşap merdivenler sofalara, sofalar odalara bağlanıyor. Konağın arka bahçesinde ise Tokat evlerine özgü mermer şadırvan dikkat çekiyor.
Kanaviçe işli perdeleri, dantelleri, ahşap döşeme ve tavanları ve zarif mobilyaları ile bu güzel konak dönemi tam anlamıyla yansıtıyor. Güzelliği bir yana, müze evi ziyaret eden herkes; böylesine sade, şatafattan uzak, hiç bir lüksü olmayan bir mekanın ne kadar önemli dönemlere tanıklık ettiğini düşünüyor; Atatürk ve arkadaşlarının bağımsız, çağdaş ve aydınlık bir Türkiye yaratmak uğruna verdikleri mücadeleye bir kez daha saygı duyuyor.
