Profesör doktor hülya tezcan’ın topkapı sarayı müzesi, padişah giysileri koleksiyonu’ndaki gömlek, yaka, takke ve örtülerden oluşan yaklaşık 100 parça üzerinde yaptığı araştırma sarayın sırlarını gün ışığına çıkartıyor.
‘Tılsımlı Gömlekler’, Topkapı Sarayı Müzesi Padişah Giysileri Koleksiyonu’ndaki, 87 tılsım işlemeli gömlek, bir takma yaka, beş takke ve on yazılı örtü ile yaklaşık 100 parçanın incelenmesi sonucu ortaya çıkan ilginç bir kitap… Profesör Doktor Hülya Tezcan’ın bu koleksiyon üzerinde yaptığı araştırmalar, sarayın sırlarını gün ışığına çıkartıyor. Kitapta incelenen tılsım işlemeli gömlekler, genel olarak padişahların ve saray erkanının, hastalıklardan, kötü gözlerden korunması, savaşlarda zafer kazanılması gibi amaçlarla özel olarak hazırlatılmış. Pek çoğu seferlerde giyilen ve üzerine Fetih Suresi işlenmiş gömleklerden oluşan koleksiyonda, sanat tarihi açısından hayli ilginç parçalar yer alıyor.
İslam sembolizminin örnekleri
Cem Sultan’dan 3’üncü Murat’a kadar, pek çok padişahın önemli günlerde giydiği gömleklerin anlatıldığı kitapta, bu parçaların ne amaçla kimlere hazırlatıldığı açıklanıyor. Kitapta gömleklerin üzerlerindeki hat sanatı örnekleri, el işçilikleri İslam sembolizmi açısından akademik bir gözle inceleniyor.
Çin’den İspanya’ya süren gelenek
Profesör Doktor Tezcan’ın araştırmalarına göre, tılsımlı gömlek kavramı, sadece Osmanlı dönemi ve coğrafyasıyla sınırlı değil. Çin’den Hindistan’a, İspanya’dan Japonya’ya kadar, pek çok ülkede insanlar gömleklerin koruyucu gücüne inanmış. Yantra adı verilen tılsımlar Çin’de ruhaniyet atfedilen kişiler tarafından kullanılırken, Hindistan’da da 15-16’ncı yüzyıllarda sultanlar, bu gömleklerden koruma ummuş.
Japonya’da ise uzun beyaz ve üzerinde özel yazıların bulunduğu gömleklerin giyeni görünmez kılacağına inanılmış. 19’uncu yüzyılda İspanyol zenginler kendilerine özel tılsımlı gömlekler hazırlatmış.
Timaş Yayınları’ndan 2011 yılında Doç. Dr. Hülya Tezcan imzalı ve 204 sayfa olarak okurla buluşan bu kitap sayesinde, Osmanlı Padişahları’nın tılsımlı gömleklerini tek tek incelemek ve tılsımlı gömlek kavramına genel bir perspektiften bakmak mümkün.
Hülya Tezcan Kimdir?
İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümünden 1968 yılında mezun oldu. 1971 yılında Topkapı Sarayında göreve başlayan Tezcan 1978 tarihinden itibaren Padişah Elbiseleri Bölüm sorumlusu olarak çalıştı ve 2006 yılında emekli oldu. Müzeye girdiği yıllarda akademik kariyerine başladı ve 1983 yılında sarayın Osmanlı öncesi arkeolojisini konu alan araştırmasıyla doktor ünvanını aldı.
Bu çalışma Topkapı Sarayı ve Çevresinin Bizans Devri Arkeolojisi (İstanbul: TTOK Publication 1989) ismiyle yayınlandı. Yüzün üzerinde makalesi, ansiklopedi maddesi bulunan, ulusal ve uluslararası kongrelere bildirileriyle katılan ve kuratörlük de yapan Tezcan’ın kitap başlıkları şöyle: ‘Osmanlı dokumacılığı Atlaslar Atlası’, ‘İpek: Imperial Ottoman Silks and Velvets’, ‘Silks for the Sultans, Ottoman Imperial Garments from Topkapı Palace’, ‘Kâ’be Örtüleri, Estar ül Haremeyn-i Şerifeyn İstanbul’, ‘Osmanlı Sarayının Çocukları: Şehzadeler ve Hanım Sultanların Yaşamları, Giysileri’. ‘Sarayın Terzisi: M. Palma’
