Deniz suyunu içme suyuna dönüştürmek için doğada çok basit araç gereçlerle neler yapabiliriz bu yazımızda bundan söz edeceğiz. Bir Bear Grylls olmayabiliriz. Ama bu basitçe deniz suyundan tatlı su elde etmemize engel değil.
Öncelikle tüm yöntemleri başlık altında listeleyelim. Yazımıza sonrasında “Güneşle buharlaşma ve Damıtma” yöntemine odaklanarak devam edeceğiz. Doğrudan “Güneşle buharlaşma ve Damıtma” metoduna geçmek için aşağıdaki maddeleri atlayabilirsiniz. Ancak genel kültür olması açısından pas geçmemenizi tavsiye ederiz.
Tuzlu Suyu Tatlı Suya Çevirme Yöntemleri:
- Damıtma: Bu yöntemde, deniz suyu kaynatılarak buharlaşır. Buhar yoğunlaştırılarak tatlı su üretilir. Bu yöntem en eski ve yaygın kullanılan deniz suyu arıtma yöntemidir.
- Ters osmoz: Ters osmoz, bir yarı geçirgen membran kullanarak deniz suyunun içindeki tuz ve diğer kirleticileri ayırır. Yüksek basınç uygulanarak deniz suyu, membranın üzerinden geçerken tuz ve kirleticiler geride kalır. Bu yöntem genelde okyanus aşırı yolculuk yapan yelkenli teknelerde deniz suyundan içme suyu elde etmek için kullanılır. Cihazları çok maliyetlidir.
- Elektrodezionizasyon: Bu yöntemde, deniz suyu iyon değişimi membranlarından geçirilirken elektrik alanı uygulanır. Elektrolitler iyonlara ayrılır ve membranlar tarafından yakalanır, bu da tuzun uzaklaştırılmasını sağlar.
- Nanofiltrasyon: Nanofiltrasyon, deniz suyunun basınç altında geçirildiği bir süzgeçleme yöntemidir. Bu yöntem, tuzun yanı sıra organik maddeleri ve bazı ağır metalleri de filtreler.
- İyon değişimi: Bu yöntemde, deniz suyu iyon değişimi reçinelerinden geçer. Reçine, tuz moleküllerini tutar ve tatlı suyu serbest bırakır. İyon değişimi; diğer deniz suyu arıtma yöntemleriyle birlikte kullanılabilen bir ön arıtma işlemidir.
- Güneşle buharlaşma: Güneş enerjisi kullanılarak deniz suyunun buharlaşması sağlanır. Buharlaşan su, tuz ve diğer kirleticilerden ayrışır ve tatlı suya ulaşırız.
Bu yöntemler, deniz suyunu içme suyuna dönüştürmek için kullanılan en yaygın yöntemlerdir. Arıtma tesislerinde bu yöntemlerden biri veya birkaçı bir arada kullanılarak daha etkili sonuçlar sağlanır. Ancak biz bir kamp ve doğa sitesi olduğumuz için kolayca temin edebileceğimiz araçlarla nasıl bu dönüştürmeyi yapabileceğimize odaklanalım.
Güneşle Buharlaşma Metodu
En maliyetsiz ve basit yöntemdir. İki su kabı, Mutfaklarda kullanılan Strech film ve bir adet lastik / elastik ip veya bir bant yeterlidir.
Metodun uygulanışı:
- Bu yöntemde geniş bir şeffaf plastik kap içerisine üç parmak yükseklikte deniz suyu dök. Çok fazla deniz suyu dökme çünkü bu buharlaşma sürecini uzatır.
- Geniş kabın tam ortasına, kabın yükseliğinden 2-3 parmak daha kısa bir cam kavanoz yerleştir. Kavanoz, deniz suyu dolu kaptan daha uzun olursa şayet bu metod uygulanamaz.
- Deniz suyu ile dolu olan kabın üzerini şeffaf stretch film ile hava almayacak şekilde kapat. Buradaki amacımız deniz suyu dolu kaba bir sera etkisi yaratarak ısıyı maksimize edip buharlaşmayı hızlandırmak.
- Strech filmin kaymaması için bir lastikle geniş kaba sabitle. Burada dilerseniz lastik yerine bir bant da kullanabilirsiniz.
- Strech filmin, tam merkezde duran cam kavanozun ortasına gelecek şekilde bir çakıl taşı koyun. Taşın ağırlığı strech filmi yırtacak kadar ağır olmamalı. Ancak cam kavanozun ağzına doğru bir koni şeklinde meyil verecek kadar da ağır olmalıdır. Deneme yanılma yoluyla küçük bir çakıl taşından başlayarak doğru çakıl taşını bir kaç denemeyle bulacaksınız.
- Düzeneği doğrudan güneş alacak bir yere bırakın. 4 saatten önce düzeneği açmayın.
İpuçları:
- Kavanozun dış çevresini ısı ve ışıktan yalıtan bir malzeme ile kaplarsanız arıtılmış tatlı suyunuzun iç ortam sıcaklığı karşısında buharlaşmasını yavaşlatabilirsiniz. Deniz suyu olan kaba doğrudan güneş ışığı düşerken kavanozdaki tatlı suya düşmeyecektir.
- Konu dışı ancak bilgi için bahsedelim. Bu metodun birebir aynısını bir geniş kap yerine toprak zemine yaklaşık iki karış derinlikte bir çukur açıp tuzlu su yerine içini çevredeki taze bitki yapraklarıyla doldurarak yine ortasındaki kavanoza su toplayabilirsiniz. Benzer şekilde bunda da yine bu çukurun ağzını bir strech film veya paraşüt kumaşla kapatıp ortasına taş koyacaksınız.
Damıtma Metodu
(Kapak fotoğrafındaki yöntem)
Bu metodun uygulanması için özel iki tane ekipmana ihtiyacımız var. Bunlar yine kolayca bulunabilir şeyler. Ancak Güneşle Buharlaştırma metoduna göre küçük de olsa maliyetlidir. Bu metodu uygulamak için Buzdolabı/Klima bakır borusuna ve deniz suyunu kaynatabilmek için alüminyum bir kaba ihtiyaç var.
Damıtma Düzeneği nasıl hazırlanır?
- Buzdolabı/Klima bakır boruları bu malzemeleri satan sayısız yerden temin edebilirsin. Yaklaşık 2 metre uzunluğunda 9,5mm çapında bir bakır boru işinizi görecektir. Bu bakır boruyu 9cm çapında bir boru üzerine yaklaşık 6 tur sararak bakır borudan bir yay elde edeceğiz. Sarımı yay adımı 1cm olacak şekilde sar. Sarım sonunda yaklaşık 7-8cm uzunlukta bir yay elde etmiş olacaksın. Daha sonra bu yayı kaynatma kabına monte edeceksin.
- Kaynatma kabı için önerimiz bir alüminyum matara satın almanız. Burada dikkat etmen gereken şey alüminyum mataranın katiyen plastik bir bileşen içermemesidir. Şişe ağzında alüminyum gövdeye açılmış bir dişi olması şart. Satın alırken bu dişin hangi metrik ölçüde olduğunu öğrenin. Daha sonra bu dişe göre dizayn edilen bir dirseğe ihtiyacın olacak.
- Dirseği kendi atölyen varsa imal edebilirsin. Yoksa şayet sanayiye yolun düşecek. Sarı/Pirinç olarak bilinen “Bakır/Alüminyum” alaşımlı malzemeden bir tarafında matara ağzına oturacak bir cıvata ağzı diğer tarafında ise bakır yay borunun girebileceği dış çapı ölçüsünde olmalı. Daha sonra matara ile bakır boruyu bu ara parça ile bağla. Akabinde bir bakır lehimi ile şaloma altında bakır boru ile bu dirseğin bağlantı yerinin dışarıdan kaynatılması gerekiyor. Şayet kaynak senin için bir seçenek değilse sızdırmazlık için bakır borunun bağlandığı yere dışarıdan yüksek ısıya dayanıklı bir sızdırmazlık macunu kullanabilirsin.
Tebrikler. Artık damıtma aracın hazır. Şimdi gelelim bunu nasıl kullanacağına.
- Mataranın içerisini deniz suyu ile en fazla yarıya kadar doldur. Çok fazla doldurursan şayet deniz suyunun kaynamasının etkisiyle bakır borudan tuzlu su gelir.
- Matarayı ateşin üzerine doğrudan yerleştir.
- Bakır borunun çıkış kısmını taze su kabına yerleştir.
Bu şekilde matarada buharlaşan su bakır borulardan soğuyarak yoğunlaşıp tatlı su olarak kabına dolacak.
İpucu: Su üretim verimini arttırmak için bakır boruları soğutmalısın. Bir başka ağzı açık geniş bir kaba deniz suyu doldurarak bu bakır boruyu o suyun içine batırabilirsin. Böylelikle bakır boru içinden geçen sıcak buhar hızla soğuyarak yoğunlaşır bakır borudan buhar kaçağını en aza indirir.
Anladığımız kadarıyla Hayatta kalma yöntemleriyle ilgilisin. “Doğa’da hayatta kalma becerileri” adlı yazımıza da göz atmak istersen buraya tıkla.
