Canyoning nedir? Nasıl yapılır?
Ülkemizde Canyoning olarak bilinen bu etkinlik türü A.B.D.’ de Canyoneering olarak bilinmektedir. Özel teknikler ve malzemeler kullanılarak zorlu yüzme, atlama, tırmanma, yürüyüş gibi birçok branşın beraber bir disiplinle kişinin beceri ve tecrübelerine dayalı olarak yapılan Kanyon Geçiş faaliyetidir.
Solo olarak da yapılabilmesine rağmen barındırdığı doğal zorluklar ve tehlikeler sebebi ile ekip olarak yapılması tavsiye edilir. Genellikle yerleşimden oldukça uzak, zor ve engebeli ortamlarda yapıldığından yol ve yön bulma yanında zor koşullarda hayatta kalabilme becerileri ile birlikte üst düzey psikolojik yeterlilik ve hazırlık gerektirir.
Aranızda 127 Saat adlı filmi izleyen kimseler varsa şayet Canyoning Nedir Nasıl yapılır konusunun bu filmde ne kadar iyi işlendiğine şahit olabilir. Konu edilen karakterin yapmakta olduğu sporun adı canyoning ‘tir sporun güzel yönleriyle birlikte olası tehlikeleri de konu alır.
Canyoning sporunda seçilecek parkur; katılımcıların bilgi, deneyim ve önceki tecrübelerine göre doğru bir şekilde tercih edilmelidir. Örneğin akıntılı bir suda hiç yüzmemiş birinin doğrudan yüksek debiyle akan bir suya girmesini inanınki istemezsiniz.
Birçok kanyon içerisinde; yüksek debili su akışı ve şelalelerin oluşturduğu derin çukurlar, yüksek ve sarp kaya duvarları, dar boğazlar ve keskin kayalar bulundurur. Saatler içerisinde tamamlanabilen geçişlerin yanında süresi günlerle ifade edilebilen kamplı kanyon geçişleri de yapılabilmektedir.
Canyoning Benzeri Etkinlik
En yakın branş olarak dağcılık gözükmekle birlikte, tek başına dağcılık bilgi ve deneyiminin fazla bir şey ifade etmediği bir branş olarak Canyoning; özel disiplin ve donanım gerektirdiği gibi, doğa şartlarının anlık değişikliklerine olan yüksek duyarlılığı sebebi ile de farklı beceri ve deneyimler gerektirir.
Birçok spor branşı en fazla birkaç saatte son bulurken bazı kanyon geçişlerinin haftalar ile ifade edilebilecek uzunlukta süreler ile yapılabiliyor olması ve yarattığı zor koşulların uzun süreler devam etmesinin insan psikolojisindeki yıpratıcı etkisi ile birlikte, branşın doğasında bulunan sürekli belirsizlik durumu da ayrı bir mücadele sahası yaratmaktadır.
TEMEL CANYONING MALZEMELERİ
Kask, Can Yeleği, Emniyet Kolonu, Neopren kıyafet, Neopren Çorap, Kafa Feneri, Dry Bag(115 lt), HMS, Pirana (yedek olarak 8’li), Mat, İp, İp eldiveni, Uyku Tulumu, Çadır, Çakı, Dizlik, Düdük, Göbek Bağ, Kilitli Karabina, Açık Karabina, Çatal kaşık seti, Mutfak Seti(2 kişi 1 set), El Feneri, Su matarası
KANYO’NU KEŞFETMEK VE SENARYO HAZIRLIĞI
Kanyonlar süprizlerle doludur. Kış aylarında, su debisinde yaşanacak anlık değişimlerden ötürü kanyon geçişi yapılamayacağını tahmin edersiniz. Bununla beraber geçiş dönemlerinde yani ilkbahar ve sonbahar aylarında yağabilecek yağmurlar ve eriyen karlardan dolayı geçiş yapmak çok risklidir. Özellikle de bu bir keşif veya ekibin ilk geçişi ise.
Yaz ayları oldukça keyifli ve nispeten daha güvenlidir. Keşif yapılacak bir kanyonun tanımlanması Canyoning Nedir Nasıl yapılır sorusunun cevaplanması konusunda hayati önem taşır. Hatta ileri derecedeki tehlikeli kanyonlarda geçiş senaryosu ve faaliyetin kurgusu neredeyse işin en zor kısmını oluşturur.
Harita üzerinde varlığı tespit edilen veya ismen bilinen kanyonlar uzun bir dönem gözleme alınmalıdır. Bu iki şekilde olur. Genellikle ileri derecedeki bir kanyona üçüncü gidişte içeri girilir. Bu sayı en az üç olmalıdır.
KANYON HİDROLOJİSİ KONUMUZA DA MUTLAKA GÖZ ATIN
İLK KEŞİF
İlk keşif kanyon çevresine geçiş mevsiminde yapılır. Başlangıç olarak tespit edilen yere inilerek suyun akış hızına ve miktarına bakılır. Suyun miktarı tam ortasına gidilerek zemine daldırılan bir metre ile suyun eninin ortalamasıdır.
Bu ölçüm su fazlalığından dolayı yapılamıyorsa zaten oturulup tekrar düşünülmesi gerekir. 50 metre mesafede birkaç ölçüm yapılarak ortalaması alınır. Bu ölçümden sonra suyun akış hızına bakılır akış hızı kar suyu oluşturan kaynağın gücü demektir ki bu bizim için çok önemlidir.
Burada atlanmaması gereken bir nokta su yer yer yavaşlar hatta durağanlaşır. Hızlı başlayan b ir akarsu durulduğu noktada ya derinleşiyordur yada alttan başka bir kola bağlanıyordur. Arazinin yüksekliği de çok önemlidir. Başlangıç yüksekliği ve koordinatları not edilir.
Aynı ölçümler çıkış noktası olarak belirlenen yerde de yapılır. Eğer su çıkış noktasında azalmışsa rahat bir nefes alabiliriz. Normal bir kanyonla karşı karşıya olduğumuz anlamına gelir.
Kanyon içeride enerji kaybediyordur. Fakat su çıkış noktasında artmış ise içeride kanyonu besleyen küçük kollar vardır. Bu işin git gide ciddileştiği anlamına gelir. Çıkış noktasındaki yükseklik ve kanyonun uzunluğu başlangıç noktasındaki yükseklik ile oranlanarak kanyonun kaç metre alçaldığı hesaplanır.
Mesafe ile irtifa içeride karşımıza çıkacak düşüşlerin aşağı yukarı kaç metre olduğunu bize söyler. Bunlar not alınarak içeri girişte ekibin yanında bulunmalıdır. İçerideyken eğer bir kaç metrelik düşüşlere rastlanmıyorsa ve kanyonun üçte biri bitirilmişse büyük düşüşe hazırlıklı olunmalıdır.
İKİNCİ KEŞİF
İkinci keşif Yaz döneminde olmalıdır. Ve çok vakit kaybetmeden ikinci keşiften sonra kanyon geçilmelidir. (Her yağmurda ve diğer nedenlerle kanyonlar değişebilir)
Bu keşifte başlangıç olarak ilkindeki ölçümler yapılarak suyun kaybettiği enerji hesaplanır. Bununla birlikte kanyon üstünden tüm rota yürünerek acil durum için kaçış noktaları belirlenir.
Bu noktalar not edilir ve kanyon duvarlarının erozyon bakımından tespiti yapılır. Geçiş mevsiminde üsten yürünmemesinin sebebi ıslak veya nemli toprağın akarak bizi uçurumdan aşağıya atmamasıdır. Tüm rota üstten geçilirken düşüşler kaydedilir ve keşif senaryosu hazırlanır. Parkurdaki Sifon riskleri değerlendirilir.
Kanyonlarda Sifon Oluşumu ile ilgili içeriğimize de göz atabilirsiniz
https://kamprota.com/olduren-tehlike-kanyonlarda-sifon-olusumu/
İÇERİ GİRİŞ
Senaryo hazırlığı : En az iki ekip olmalıdır. Bir ekip belirlenen süre içinde diğer ekibin gelmemesi durumunda yardım çağırmak ve içeriye girmek için hazır beklemelidir. Destek ekibi kısa kanyonlarda kanyonun başında değil sonunda bekler.
İçeride telefon ve telsiz çekmemesi ihtimaline karşı floresanlı boya ile haberleşilir. Boya acil durumlarda suya bırakılarak sondaki ekibin haberdar olması sağlanır. Uzun kanyonlarda destek ekibi kanyon üstünde en yüksek alanda tüm kanyona hakim olan bir yerde kamp atar. Eğer çok uzun bir kanyon ise ve geçişin 3 günden fazla süreceği planlanmışsa ilk günlük mesafede bekler.
Her akşam kanyonun en çok açıldığı ve duvarların birbirine en fazla 40 metre yakın olduğu yerde alt ekipten işaret fişeği bekler. Her gece bir fişek her şeyin yolunda olduğu anlamına gelir. Tehlike ve yardım çağrısı fişek renkleri ile belirlenir. Destek ekibi ilk ekip ile birlikte her gün yer değiştirir. Bu noktada destek ekibin en çok dikkat etmesi gereken durum aşağıya taş atmamaktır. Küçük bir taş bir akıntıyı tetikleyebilir. Geçişin yapılacağı gün ekip suyun eninin 50 santim olduğunu var sayarak derinliğini bulmalıdır. Bu önemlidir insanın düşeceği en dar mesafe 50cm dir ve burada suyun miktarı hayati önem taşır.
ACİL DURUM
Kanyon keşifleri , mağara keşiflerine çok benzer. İlk kez geçilecek ve içerisi tahmin edilemeyen kanyonlarda yüklü miktarda ip kullanılır. Genellikle 10.5mm’lik 60 metre bir ip yanında atahmini olarak hesaplanan düşüş sayısının metresi kadar 8mm’lik statik ip taşınır. İnişler 10.5 ile yapılır. mm’lik ip ise ilk düşüş ağzından başlayarak her bir düşüşe döşenip geride bırakılır. Acil bir durum olduğunda cumarla geri çıkılabilmesi için bu önemlidir.
Geride bırakılan ip, duvara döşenirken suyun tahribatı ve ipin akıntı ile burulması göz önüne alınarak , yukarı çıkmaya imkan verecek şekilde döşenir. Yukarıda bahsedilen senaryoda belirlenen yan kaçışlar her kanyonda bulunmayabilir.
Bu gibi durumlarda ekibin potansiyeline göre yapay tırmanış gerekebilir. Kanyon duvarları suyun kesmesi ile oluştuğundan tutamakları yoktur. Yüzeyler tırmanış için uygun olmadığından tırmanış kancalar (hook) yardımıyla yapılır. Farklı bir teknik olan yapay tırmanış kanyon kaşiflerinin uygulama yapması ve bilmesi gereken bir konudur.
Kısaca anlatmak gerekirse yapay tırmanış birer set micro ve normal takoz, ip merdiven, sikke, hook gibi malzemeler ile yapılır. Kaya yüzeyine döşenen malzemeye yüklenilerek uzanılan en uç noktaya ikinci bir malzeme döşemek gibi düşünülebilir. 80’li yılların başından 90’ların ortalarına kadar özellikle fransızlar ülkemizdeki bir çok kanyona bu şekilde rota açmışlardır. Bu konu ekip içinde çalışılmalıdır.
KANYON HİDROLOJİSİ KONUMUZA DA MUTLAKA GÖZ ATIN
KAHRAMAN OLMAYA ÇALIŞMAYIN!
Bununla birlikte kurtarma bölümünde anlatmayı düşündüğüm bir alanda kanyon içinde insan taşıma. Bu kanoya kısaca değinmek gerekirse bu işin mümkün olmadığıdır. Sağlık durumundan kesin emin olduğumuz ve sadece burkulma yada kırık nedeni ile yürüyemez haldeki bir kişiyi sedye veya diğer yollarla bir kanyonda taşımak imkansız denecek kadar zordur.
Dört kişi asla yetmez. Tüm ekibi tehlikeye sokan bu durum çok iyi değerlendirilmelidir. Yorgunluk ve ağır yük denge kayıplarına ve daha fazla kazaya sebep olur. Çok acil iç kanamalı ve açık yaralı kırıklar olmadığı sürece zamanın kazazedeyi riske atmayacağı kesin olarak belirlenmişse yardım çağrılmalı ve profesyonel kişiler tarafından kurtarılma yapılmalıdır.
Acil durumlar keşif öncesi senaryolar ve iyi bir hazırlık ile çok kolay atlatılabilir. Bir kanyonu başından sonuna kadar geçmek işin en son kısmıdır. Asıl zor ve detaylı olan tüm keşfi programlamaktır.
Canyoning Nedir Nasıl yapılır içeriğimizi beğendiyseniz yorum alanında görüşlerinizi belirtebilir, Canyoning Nedir Nasıl yapılır sorusuna dair tüm fikirlerinizi yorum alanında paylaşabilirsiniz.
KANYON HİDROLOJİSİ KONUMUZA DA MUTLAKA GÖZ ATIN
Canyoning nedir ? Konusunun hemen ardından suyun kanyonun topografik durumuna göre hareket tarzını anlamak için Kanyon Hidrolojisi konusuna da mutlaka göz gezdirmelisiniz.
